Στα πλαίσια του προγράμματος Αγωγής Υγείας ασχοληθήκαμε την τρέχουσα σχολική χρονιά (2017-18)με το πρόβλημα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.

Πρόκειται για ένα πρόβλημα το οποίο έχει λάβει μεγάλη δημοσιότητα τα τελευταία κυρίως χρόνια. Αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει ότι σε παλαιότερες εποχές δεν ασκείτο βία και εκφοβισμός. Αντίθετα ασκείτο βία αλλά το γεγονός αυτό αποσιωπείτο.
Σήμερα υπάρχει μεγάλη ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση από τους γονείς, την εκπαιδευτική κοινότητα, την πολιτεία και έχουν ληφθεί σειρά μέτρων (προληπτικών και κατασταλτικών) για την αντιμετώπιση του προβλήματος της σχολικής βίας και του εκφοβισμού. Παρά τις διαφορετικές αντιλήψεις που υπάρχουν για το το θέμα της βίας και τους τρόπους αντιμετώπισής της όλοι συμφωνούν ότι τόσο τα παιδιά που υφίστανται βία όσο και τα παιδιά που παρακολουθούν ανάλογα περιστατικά πρέπει να μιλούν γι΄αυτά και όχι να σιωπούν.
Ζητήθηκε από τους μαθητές και τις μαθήτριες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα να γράψουν, εφ’ όσον το επιθυμούσαν, την προσωπική τους εμπειρία είτε ήταν αυτοί που ασκούσαν βία, είτε αυτοί που τη δέχονταν, είτε αυτοί που απλά παρατηρούσαν τα δρώμενα. Αποτέλεσμα ήταν οι «Δώδεκα Ιστορίες …Βίας» που ακολουθούν.

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:  ΓΙΟΛΑΝΤΑ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ

ΔΩΔΕΚΑ ΙΣΤΟΡΙΕΣ … ΒΙΑΣ

1η ΙΣΤΟΡΙΑ

Πήγαινα στην Γ΄τάξη του Δημοτικού. Μια μέρα, καλοκαίρι ήταν, ήμασταν στο σχολείο στο ολοήμερο πρόγραμμα. Ένας συμμαθητής μου με κορόιδευε για την εμφάνισή μου, γιατί είχα κάποια παραπάνω κιλά. Επειδή εγώ εναντιώθηκα στις βρισιές του, αυτός μου κατέβασε το παντελόνι και το εσώρουχο μπροστά σε τρία άτομα.
Ένιωσα πολύ ντροπιασμένη και ενοχλημένη. Στενοχωρήθηκα αρκετά, γιατί δεν περίμενα να φτάσει σε τέτοιο σημείο ο συμμαθητής μου. Δεν μίλησα ποτέ σε κανέναν για το περιστατικό. Ούτε σε δάσκαλο, ούτε σε φίλο μου, ούτε στους γονείς μου.

---

2η ΙΣΤΟΡΙΑ

Τα παιδιά στο Δημοτικό κοροϊδεύουν πολύ εύκολα κάποια παιδιά που είναι διαφορετικά. Όταν πήγαινα στη Δευτέρα Δημοτικού επειδή ήμουνα η πιο ψηλή στην τάξη και η πιο αναπτυγμένη με πείραζαν τα υπόλοιπα παιδιά. Το χειρότερο που μπορούσαν να μου πουν ήταν ότι ήμουνα χοντρή. Γυρνούσα στο σπίτι και δεν έτρωγα. Με ρωτούσαν οι γονείς τι έχω και τους έλεγα « είμαι καλά». Μέχρι που μια μέρα δεν άντεξα και είπα ότι πρέπει να πεθάνω.
Από τότε μισώ το ύψος μου, το σώμα μου και δε θεωρώ τον εαυτό μου όμορφο. Θυμάμαι αυτά τα χρόνια και μου έρχεται να χτυπήσω όλους όσους με έκαναν να νιώσω έτσι.

---

3η ΙΣΤΟΡΙΑ

Όλα ξεκίνησαν την πρώτη μέρα στο σχολείο και συγκεκριμένα στην Α΄τάξη του Δημοτικού. Στο Δημοτικό ήμουνα το παιδάκι που δεν πείραζε κανέναν ποτέ και τον πείραζε όλο το υπόλοιπο σχολείο. Οι λόγοι που με πείραζαν ήταν το χρώμα μου, το ύψος μου, η οικονομική μου κατάσταση, η εθνικότητά μου και όλοι με φώναζαν μαύρο, αράπη, γύφτο και κλέφτη μέχρι και χέρι σήκωσαν εναντίον μου. Αυτό γινόταν μέχρι την Τετάρτη Δημοτικού. Τότε το είπα στην μητέρα μου και άρχισα μαθήματα πυγμαχίας.
Με την πυγμαχία έμαθα πολλά για να αμύνομαι, αλλά όταν προσπαθούσαν να με πειράξουν ξέσπαγα πάνω τους όλο μου το άχτι. Όταν τελείωσα το Δημοτικό και πήγα Γυμνάσιο όπου συνέχιζαν να με πειράζουν, πιο άσχημα από πριν, αλλά συνέχιζα κι εγώ να ξεσπάω πάνω τους. Όλα τα χρόνια αυτά μου ασκούσαν bullying και μέχρι που πείραξαν τον κολλητό μου δεν άντεξα, νευρίασα τόσο που τους χτύπησα άσχημα και πήρα τρεις μέρες αποβολή.
Τέλος πιστεύω ότι σε αυτά τα χρόνια που πηγαίνω σχολείο έχω περάσει και καλά και άσχημα.

---

4η ΙΣΤΟΡΙΑ

Από μικρός έχω υπάρξει αρκετές φορές παρατηρητής σε θέματα βίας, αλλά αν δεν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος δεν συμμετέχω. Έχω πάρει μέρος πολλές φορές σε περιστατικά βίας στο σχολείο και έξω από αυτό, αλλά όχι για ψυχαγωγικό σκοπό μόνο άμα ο άλλος έχει κάνει κάτι ή άμα «το παίζει κάποιος» χωρίς να είναι. Μια φορά, όταν ήμουνα 9 ή 10 χρονών έφτυνα και έβριζα τους μεγάλους στην πλατεία και μετά με έριξαν σε έναν κάδο. Δεν το πήρα όμως πολύ άσχημα γιατί έφταιγα εγώ. Γιατί ό,τι δίνεις παίρνεις.

---

5η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στη ζωή μας οι περισσότεροι έχουν δεχτεί το γνωστό «bullying». Υπάρχουν εκείνοι που το προκαλούν, εκείνοι που το δέχονται και οι θεατές. Εγώ είχα υπάρξει θεατής σε ένα περιστατικό που είχε γίνει στο Δημοτικό. Κάποια παιδιά κορόιδευαν έναν συμμαθητή τους επειδή είχεπαραπάνω κιλά. Τον έβριζαν, τον χτυπούσαν, γι’ αυτό το λόγο και του έλεγαν «αδυνάτισε ρε χοντρέ!».
Το παιδί σταμάτησε να έρχεται στο σχολείο και παραλίγο να μείνει στην ίδια τάξη, επειδή δεν παρακολουθούσε τα μαθήματα του σχολείου. Εμείς ως τάξη μιλήσαμε στον δάσκαλο μας και έφερε πίσω το παιδί. Τον χαιρετήσαμε και του υποσχεθήκαμε ότι δεν θα τον ξαναενοχλήσουνε και δεν πρόκειται να του ξαναπούν άσχημα πράγματα για εκείνον.

---

6η ΙΣΤΟΡΙΑ

Όταν ήμουν στο Δημοτικό τα παιδιά όχι μόνο της τάξης μου αλλά και του σχολείου με πείραζαν. Στην αρχή απλά δεν μου έδιναν σημασία, στη συνέχεια τα πράγματα έγιναν χειρότερα για μένα. Οι συμμαθητές μου άρχιζαν να με σχολιάζουν, να με δείχνουν και να με βρίζουν, τύπου «Είσαι χοντρή», «Τι είναι αυτή η αηδία στο πρόσωπο σου;», «Είσαι άσχημη!», «Δεν είσαι από την χώρα μας!» και άλλα πολλά. Κάθε μέρα γυρνούσα στο σπίτι κλαίγοντας και συνήθως η αδερφή μου με ρωτούσε τι έχω μέχρι να της πω το πρόβλημά μου, αλλά δεν της έλεγα. Η αδερφή μου το έλεγε στους γονείς μου μέχρι που πήγαν και ρώτησαν στο σχολείο αν υπάρχει κάποιο θέμα, αλλά εκείνοι έλεγαν ότι είναι όλα καλά, επειδή στο σχολείο έδειχνα πως έχω υπομονή αλλά στην πραγματικότητα δεν είχα. Μια μέρα τα είπα όλα στην αδερφή μου και στη μαμά μου. Ο λόγος που ακόμα δεν το είπα στο μπαμπά μου είναι διότι ήξερα ότι θα τσακωνόταν με τους γονείς των παιδιών και τους δασκάλους. Η μαμά μου και η αδερφή μου με βοήθησαν ψυχολογικά.
Μέχρι και σήμερα όμως δέχομαι κάποιο είδος εκφοβισμού, συνεχίζω να μισώ την ζωή μου και δεν χρειάζομαι κάποιον ειδικό για να μου αλλάξει γνώμη. Για εμένα σημασία έχει το τι νιώθω εγώ για τον εαυτό μου.

---

7η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στο σχολείο υπήρχε κάποιος που με πείραζε και με έβριζε. Μια μέρα που με έβριζε κάτι έγινε μέσα μου, τον βάρεσα και τον κυνηγούσα σε όλη την τάξη μέχρι που μας χώρισαν οι καθηγητές. Ήταν η τέταρτη φορά που ένιωσα τόσο πολύ νευριασμένος. Μετά τελείωσε κι εγώ ένιωσα ευχαρίστηση, γιατί είχα βγάλει τ’ απωθημένα μου.

---

8η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο τα παιδιά με κορόιδευαν. Με φώναζαν με διάφορα ονόματα από φαγητά (π.χ. τζατζίκι) λόγω του ότι ήμουνα παχύς ή λόγω του ονόματός μου. Ένιωθα πολύ άσχημα και μερικές φορές ασκούσα κι εγώ βία σε αυτά τα παιδιά, γιατί αυτό που έκαναν με πίεζε πάρα πολύ και ένιωθα σαν αν μην ανήκω σε αυτό το μέρος. Το καλό είναι ότι μπόρεσα και το ξεπέρασα γρήγορα. Κατάλαβα ότι δεν πρέπει να δίνουμε σημασία σε τέτοιου είδους πράξεις.

---

9η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στο Δημοτικό είχα δεχτεί αρκετές φορές «bullying» για διάφορους λόγους . Κάποιοι λόγοι ήταν επειδή είχα διαφορετικό στυλ από τους άλλους. Φορούσα πιο επίσημα , πιο παλιά και ασυνήθιστα ρούχα από όλους τους άλλους και επειδή υπήρχε αυτή η διαφορά με κορόιδευαν. Στην αρχή δεν έδινα σημασία, όμως αυτοί συνέχιζαν. Μετά όμως από δύο τρεις ή και παραπάνω φορές που το λέγανε αφού βλέπανε ότι δεν τους έδινα σημασία σταματήσανε και συνέχισα να κάνω αυτό που μου άρεσε, αυτό που ένιωθα καλό (παρόλο που με βλέπω τώρα σε φωτογραφίες και απορώ με τον εαυτό μου πως πήγαινα στο σχολείο με κοστούμι γραβάτα και καβουράκι καπέλο).
Το μόνο πράγμα που με είχε πειράξει ήταν όταν τραύλιζα από άγχος και καμιά φορά κορόιδευα ο ίδιος τον εαυτό μου , όχι γιατί δεν είχα αυτοπεποίθηση απλά για να καταλαβαίνω και να αυτοδιορθώνομαι και τα κατάφερα . Ξεπέρασα τον τραυλισμό όχι για τους άλλους γιατί με κορόιδευαν, αλλά για μένα για να μου αποδείξω ότι αξίζω και να αισθάνομαι καλύτερα .

---

10η ΙΣΤΟΡΙΑ

Άλλαξα σχολείο στην πέμπτη Δημοτικού. Στο καινούριο σχολείο που πήγα από την πρώτη μέρα με κορόιδευαν καθημερινά για το πάχος μου κάποια συγκεκριμένα παιδιά. Οι γονείς μου με ρώταγαν αν συμβαίνει κάτι και τους έλεγα ότι «όλα είναι καλά». Πίστευα πως θα σταματήσει αυτό στη πρώτη Γυμνασίου αλλά δεν σταμάτησε , έγινε χειρότερο. Τα ίδια παιδιά αλλά και καινούρια με κορόιδευαν. Οι φίλες μου δεν έλεγαν τίποτα. Ένας δάσκαλος μάλιστα μέσα στη τάξη με «κορόιδεψε» κι αυτός. Ήθελε να κάνει ένα πείραμα και σήκωσε εμένα και μία λεπτή κοπέλα και έλεγε για το βάρος. Εμένα γενικώς όμως με πείραξε αυτό . Με όλα αυτά στο Γυμνάσιο «κατάφερα» να κλειστώ στον εαυτό μου να μην έχω αληθινούς φίλους. Πίστευα όμως πως στο Λύκειο θα είναι τα πράγματα καλύτερα και πράγματι είναι. Δεν με έχει κοροϊδέψει κανένας, εκτός από ένα παιδί που το έκανε σε ένα μάθημα . Τότε δάκρυσα είναι η αλήθεια, αλλά δεν με πείραξε ξανά. Υπάρχουν και παιδιά που μπορεί να με πουν χοντρή, αλλά δεν με πειράζει γιατί το λένε για πλάκα .
Με όλη αυτή την ιστορία κατάφερα να γίνω πιο σκληρή, πληγώθηκα πολύ, κλείστηκα στον εαυτό μου και φοβάμαι όταν περπατάω ότι με σχολιάζουν. Αλλά και στην οικογένειά μου γενικότερα οι συγγενείς μου με σχολιάζουν κάθε φορά που με βλέπουν, μου κάνουν αρνητικά σχόλια η μαμά μου μού λέει να κάνω υπομονή και να μην δίνω σημασία. Γενικότερα όλο αυτό νομίζω πως έχει τελειώσει στο Λύκειο .

---

11η ΙΣΤΟΡΙΑ

Μία από τις πικρές μέρες του Δημοτικού που όλα τα παιδιά είναι πιο δραστήρια από κάθε άλλη φορά της ζωής τους δημιουργούσαμε τσακωμούς σε κάθε διάλειμμα. Αυτή τη μέρα λοιπόν ήρθε ένας καινούριος μαθητής στο σχολείο ο οποίος ήταν από το εξωτερικό. Αυτό το παιδί είχε πεσμένο ηθικό λόγω της καταγωγής του, διότι ερχόταν από μια φτωχή χώρα. Κάποιοι μαθητές πήγαν να τον γνωρίσουν με ένα μεγάλο χαμόγελο ενώ κάποιοι άλλοι άρχισαν με τις προσβολές. Από τη στιγμή που ο μαθητής δεν αντέδρασε προχώρησαν σε σωματική βία. Ο μαθητής αυτός δεν τολμούσε να μιλήσει στους καθηγητές διότι θα έτρωγε και άλλο «ξύλο».
Ώσπου μια μέρα κάποιοι συμμαθητές μου και εγώ αποφασίσαμε να μιλήσουμε σε κάποιον γι’ αυτό και να ενθαρρύνουμε το παιδί να μιλήσει κι αυτό σε κάποιον μεγαλύτερο . Την επόμενη μέρα το παιδί είχε ήδη μιλήσει στους γονείς του και το πρωί εμφανίστηκαν όλοι μαζί στο σχολείο, ώστε να μιλήσουν στους καθηγητές και να βρουν μία λύση. Αμέσως οι καθηγητές μίλησαν στα παιδιά που ασκούσαν εκφοβισμό και τους έδωσαν πέντε μέρες αποβολή και έκαναν και σύλλογο για να δουν αν θα τους διώξουν.
Στη συνέχεια τον συμμαθητή μας δεν τον ξαναενόχλησε κανένας και δημιούργησε καινούριες φιλίες .

---

12η ΙΣΤΟΡΙΑ

Στη ζωή μου έχω δεχτεί πολύ «bullying» από πολύ μικρή ηλικία . Αισθανόμουν πολύ άσχημα μέσα μου παρόλο που δεν το έδειχνα. Ένιωθα μόνη, στενοχωρημένη, πληγωμένη και έκλαιγα κάθε μέρα . Έβγαζα τα νεύρα στους γονείς μου και πολλά άλλα. Δεν είναι ωραίο να ασκεί κανείς «bullying», γιατί πιστεύω ότι όποιος το κάνει δεν έχει προσωπικότητα και δεν έχει αισθήματα για τον συνάνθρωπό του. Ελπίζω κάποια στιγμή να σταματήσει όλο αυτό.

---

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΑ (BULLYING)

1. Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός;
Σχολικός εκφοβισμός είναι η εσκεμμένη, απρόκλητη και επαναλαμβανόμενη βία με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε συμμαθητές από συμμαθητές τους, στο πλαίσιο μιας διαπροσωπικής σχέσης που χαρακτηρίζεται από δυσαναλογία εξουσίας, εντός και εκτός σχολείου. Μέσα σε αυτήν την κατάσταση, τα παιδιά που εκφοβίζουν είναι «οι ισχυροί», οι οποίοι θεωρούν ότι μέσα από τις πράξεις τους θα αντλήσουν κάποιο όφελος, όπως ευχαρίστηση, κοινωνικό κύρος ή ακόμα και υλικές απολαβές. Στον αντίποδα βρίσκονται τα παιδιά που εκφοβίζονται, τα οποία κατέχουν τη θέση του «αδύναμου» αποδέκτη των βίαιων αυτών ενεργειών.

2. Ποια περιστατικά δεν αποτελούν σχολικό εκφοβισμό;

Σχολικό εκφοβισμό δεν αποτελούν τα μεμονωμένα επιθετικά περιστατικά μεταξύ μαθητών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από ισότητα στη «δύναμη» ή που διακατέχονται από ίδια συναισθηματική φόρτιση (και οι δύο μαθητές είναι θυμωμένοι). Τέλος, σχολικό εκφοβισμό δεν αποτελούν οι αστεϊσμοί μεταξύ των μαθητών με τη μορφή καλοπροαίρετων πειραγμάτων και εφόσον ο αποδέκτης φαίνεται να μην ενοχλείται.

3. Ποιες μορφές παρουσιάζει ο σχολικός εκφοβισμός;

Ο σχολικός εκφοβισμός διακρίνεται σε διάφορες μορφές, όπως ο σωματικός, ο λεκτικός, ο σεξουαλικός, ο ρατσιστικός, ο ηλεκτρονικός, ο κοινωνικός εκφοβισμός.

4. Ποιες είναι οι επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού;

Η βία μεταξύ των μαθητών έχει σοβαρές βραχυπρόθεσμες, αλλά και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ανάπτυξη και την υγεία τους.

1. Τα παιδιά που εκφοβίζονται εμφανίζουν συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση, ψυχοσωματικά προβλήματα, σχολική άρνηση, έντονο άγχος, διαταραχές ύπνου, φοβίες, κατάθλιψη, ακόμα και τάσεις γι’ αυτοκτονία.
2. Τα παιδιά που εκφοβίζουν εμφανίζουν μειωμένη ικανότητα αυτοελέγχου, αδυνατούν να τηρήσουν κανόνες και όρια, δυσκολεύονται στη διαλεκτική επίλυση των διαφορών τους και στη διαχείριση της επιθετικότητάς τους και ενδέχεται και στο μέλλον να εκδηλώνουν αντικοινωνικές και παραβατικές συμπεριφορές.

5. Τι δείχνουν έρευνες που διεξήχθησαν στην Ελλάδα για το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού;

Στην Ελλάδα τα δεδομένα διαφόρων ερευνών δείχνουν ότι:
• Το 10-15% των μαθητών πέφτουν θύματα διαφόρων μορφών εκφοβισμού και βίας στο σχολείο.
• Οι μαθητές που εκφοβίζουν και ασκούν βία υπολογίζεται ότι ξεπερνούν το 5% του συνόλου των μαθητών.
• Έχει παρατηρηθεί ότι τα αγόρια εμπλέκονται περισσότερο σε περιστατικά σωματικής βίας, ενώ τα κορίτσια εμπλέκονται πιο συχνά σε περιστατικά λεκτικής βίας.
• Τα περιστατικά εκφοβισμού και βίας στο σχολείο εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο και μειώνονται στο Λύκειο.
• Οι μισοί από τους μαθητές που εκφοβίζονται δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός αυτό, ενώ οι υπόλοιποι μισοί συνήθως το αναφέρουν σε φίλους τους και λιγότερο στους εκπαιδευτικούς ή στους γονείς τους.

6. Πού μπορούν να απευθυνθούν τα παιδιά που υφίστανται κάποια μορφή βίας;

 Τα παιδιά που υφίστανται κάποια μορφή βίας αλλά και αυτά που παρατηρούν την άσκηση βίας , οφείλουν να ενημερώνουν τους γονείς τους καθώς και το σχολείο τους για το περιστατικό.
Επίσης μπορούν να απευθύνονται:
 Στην Εθνική τηλεφωνική γραμμή για τα παιδιά SOS 1056.
Στη συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή άμεσης βοήθειας της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου ( Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.) .
 Στον Συνήγορο του Πολίτη με την ιδιότητά του ως Συνηγόρου του Παιδιού (www.0-18.gr).
Στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού – Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας (www.ich-mhsw.gr).
Στο Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (www.mfhr.gr).

7. Τι προβλέπει η Ελληνική νομοθεσία για την καταπολέμηση του εκφοβισμού;

Με φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών τιμωρείται όποιος εμφανίζει συνεχή σκληρή συμπεριφορά (bullying) βάσει ειδικής διάταξης που εισάγει ο νόμος 4332/2015 άρθρο 8.
Με την ίδια ποινή τιμωρείται και όποιος κακόβουλα παραμέλησε τα καθήκοντά του και δεν απέτρεψε, ως όφειλε το αδίκημα.

Το νέο άρθρο 312 του Ποινικού Κώδικα έχει ως εξής:
«Άρθρο 312 Πρόκληση βλάβης με συνεχή σκληρή συμπεριφορά
1. Αν δεν συντρέχει περίπτωση βαρύτερης αξιόποινης πράξης, τιμωρείται με φυλάκιση, όποιος με συνεχή σκληρή συμπεριφορά προξενεί σε τρίτον σωματική κάκωση ή άλλη βλάβη της σωματικής ή ψυχικής υγείας. Αν η πράξη τελείται μεταξύ ανηλίκων δεν τιμωρείται εκτός αν η μεταξύ τους διαφορά ηλικίας είναι μεγαλύτερη από τρία (3) έτη, οπότε επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα.
2. Αν το θύμα δεν συμπλήρωσε ακόμη το δέκατο όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας του ή δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του και ο δράστης το έχει στην επιμέλεια ή στην προστασία του ή ανήκει στο σπίτι του δράστη ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας ή το έχει αφήσει στην εξουσία του ο υπόχρεος για την επιμέλειά του ή του το έχουν εμπιστευθεί για ανατροφή, διδασκαλία, επίβλεψη ή φύλαξη έστω προσωρινή, αν δεν συντρέχει περίπτωση βαρύτερης αξιόποινης πράξης, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος με συστηματική παραμέληση των υποχρεώσεων του προς τα προαναφερόμενα πρόσωπα γίνεται υπαίτιος να πάθουν σωματική κάκωση ή βλάβη της σωματικής ή ψυχικής τους υγείας».
 

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστούμε τους μαθητές και τις μαθήτριες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα Αγωγής Υγείας και μας προσέφεραν τις προσωπικές τους εμπειρίες και προβληματισμούς πάνω στο θέμα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.